موفقیت در تدریس ریاضیات و فیزیک ابتدایی تا دانشگاه

برای موفقیت در تدریس ریاضیات و فیزیک ابتدایی تا دانشگاه در مرحله اول سعی کنید تسلط خودتان را بر مطلب تدریسی بالا ببرید.

ممکن است شما مبحثی را که می خواهید تدریس کنید بلد باشید. ولی به هر حال، بلد بودن با تسلط داشتن متفاوت است. وقتی که بر مبحث مسلط هستید، مطالب را روانتر هم ارائه می کنید.

در مرحله بعد سعی کنید مطالبی را که در جلسات تدریس می خواهید ارائه کنید برنامه ریزی کنید. اینکه چه بخشی از کلاس را می خواهید درس بدهید و چه سهمی از آن را می خواهید تمرین حل کنید.

البته برای جلسات تدریس خصوصی ریاضی و تدریس فیزیک شاید خیلی برنامه ریزی دست شما نباشد و جزوه کلاسی باید گفته شود. ولی به هر حال سعی کنید که کلاس متنوعی داشته باشید و با گنجاندن بخشهای مختلف در آن کلاس را از خسته کننده بودن نجات دهید.

حین تدریس ریاضی شاید یک روند خوب این باشد که ابتدا متن درس را ارائه دهید و مرحله به مرحله تمرین حل کنید. هر فرمول جدیدی که گفته شد از ان تمرین و مثال حل کنید. سوال بپرسید و ببینید که شاگردتان مباحث قبلی را که برای یاد گرفتن مبحث فعلی لازم می باشد بلد است. اگر بلد نیست، گریزی به آن مباحث هم بزنید. در نهایت شاگرد شما باید نتیجه بگیرد و شما باید تشخیص دهید که اشکال کار کجاست.

در جلسات تدریس و تدریس خصوصی فیزیک علاوه بر آموزش روابط و فرمولها ارتباط آنها با فیزیک مسئله را هم تشریح کنید. فیزیک یک درس مفهومی است و سعی کنید به صورت مفهومی توجیه کنید که مثلا فلان رابطه چرا می تواند این مسئله را تشریح کند. در نهایت حل مسئله و توضیح مفهومی آنها هم به درک درس کمک زیادی می کند.

هم برای درس ریاضی و هم فیزیک حتی در حد یک سوال هم که شده به شاگردتان تمرین بدهید تا برای جلسه بعد حل کند و با جدیت از او نتیجه را بخواهید. حتی برایش نمره هم در نظر بگیرید. به این ترتیب در فاصله زمانی هر دو جلسه تدریس خصوصی، شاگرد شما مباحث جلسه قبل را مرور نموده و یاد خواهد گرفت.

منبع: ایران مدرس

حین تدریس خصوصی ریاضی موارد زیر را در نظر داشته باشید:

1- برای هر دانشجو و دانش آموز جدیدی که دارید، بررسی کنید که اشکال اساسی او چه چیزی است. آیا در بحث های مربوط به مقاطع قبلی اشکال دارد و یا اشکال او تنها به مقطع حاضر بر می گردد. این مطلب را با پرسش سوال حین تدریس می توان تشخیص داد. اگر شاگرد شما در ریاضیات مقطعهای قبلی اشکال دارد می توان در یک جلسه اختصاصی به ان پرداخت و یا در بین مباحث جدید و مباحث ریاضی مقطع فعلی او می توان کم کم اشکالات قبلی را هم پوشش داد.

2- قبل از جلسات تدریس ریاضی سعی کنید که خودتان حتما بر مطلب مسلط باشید. اگر به جای بلد بودن مبحث بر آن مسلط باشید، در زمان کمتر مطلب بیشتری را با کیفیت بالاتر ارائه خواهید داد. به نظر می رسد که بهتر است بر روی چند درس متمرکز شوید و در انها به تسلط برسید. کسانی که تعداد زیادی درس را تدریس می کنند معمولا نمی توانند بر همه ی آنها مسلط شوند.

3- در کلاس تدریس ریاضی هم درس را ارائه بدهید و هم تمرین حل کنید. هر مبحثی را که تدریس کردید تمرین یا مثالی از آن حل کنید. معمولا حین حل سوال مباحث بهتر یاد گرفته می شوند. هر از چند گاهی از شاگردتان بخواهید که خودش تمرین را حل کند. بین جلسات تدریس هم تمرین بدهید و حل آن را برای جلسات بعد بخواهید. همانطور که می دانید ریاضی درسی است که فقط با حل تمرین و مسئله می توان بر آن مسلط شد.

4- جزوه کلاسی خود دانش آموز یا دانشجو را برای تدریس مورد استفاده قرار دهید. چون به هر حال سوالات امتحان از همان جزوه ارائه می گردد. حتی اگر تمریناتی را برای حل کردن در بین جلسات تدریس به شاگردتان می دهید، سعی کنید که مشابه تمرینات جزوه و یا از نوع همانها باشند. البته خوب است که مباحث تدریسی به صورت مفهومی و کاربردی توضیح داده شود. خوب تدریس کردن شما می تواند شاگردتان را به ریاضی کاملا علاقه مند کند.

لازم نیست مطالبی که ارائه می کنید خیلی سطح بالا و بسیار علمی باشد. شما باید به زبان ساده و به نحوی که متقاضی تدریس و کلاس شما درس را یاد بگیرد، آموزش دهید. ممکن است حین تدریس ریاضی دانشگاهی متوجه شوید که مثلا دانشجوی شما در فلان مبحث ریاضی دبیرستان اشکالی دارد. در این حالت به صورت خلاصه آن بحث را برایش توضیح دهید. خلاصه اینکه شما نباید انتظار داشته باشید که شاگرد شما همه ی مطالب سالهای قبل را بلد باشد. اگر اینطور بود که اصلا کلاس خصوصی ریاضی لازم نداشت.

به هر حال، در جلسات تدریس خصوصی ریاضی باید سادگی روش توضیح مطالب را در نظر داشته باشید.

مطلب دیگر اینکه، باید مسائل را از بالا ببینید. اگر خودتان بر مطلب و درس تدریسی تسلط داشته باشید، به راحتی می توانید در نحوه ارائه و بیان درس به نحوی عمل کنید که شاگرد شما آن را خوب متوجه شود. ممکن است یک مبحث واحد از درس ریاضی را برای چند نفر مختلف با چند روش متفاوت توضیح دهید.

در جلسات تدریس ریاضی و تدریس خصوصی ریاضی، حل مثال و تمرین را فراموش نکنید. برای شاگردتان هم حل مسئله و تمرین را در بین جلسات تدریس در نظر بگیرید. هر مطلبی را که توضیح دادید از آن مثال حل کنید. به نظر می رسد، اینکه ابتدا چند مطلب را به صورت یکجا توضیح دهید و بعد بخواهید از همه مسئله حل کنید، روش خوبی نباشد.

اساسی‌ترین عامل برای ایجاد موقعیت مطلوب در تحقق هدف‌های آموزش ریاضی، معلم است. اوست که می‌تواند حتی نقص کتاب‌های درسی و کمبود امکانات آموزشی را جبران کند یا برعکس، بهترین موقعیت و موضوع تدریس را با ناتوانی در ایجاد ارتباط عاطفی مطلوب، به محیط غیرفعال و و غیرجذاب تبدیل کند. درفرآیند تدریس، تنها تجارب و دیدگاه‌های علمی معلم نیست که مؤثر واقع می‌شود، بلکه کل شخصیت اوست که در ایجاد یادگیری و تغییر و تحول شاگرد تأثیر می‌گذارد.
در فرآیند تدریس، رفتار و کردار معلم از اهمیت خاصی برخوردار است. برای شاگردان، عمل و رفتار معلم معیار مناسبی برای ارزشیابی مطلب، گفته‌ها، وصایا و رهنمودهای او است. بنابراین، معلم باید در رفتار و اعمالش آن قدر بزرگوار باشد که نمونه و الگوی شاگردانش قرار گیرد.
معلم ریاضی در رابطه با شاگردانش نباید این حق را به خودش بدهد که شاگرد را به دلیل اینکه یک نسل از او دیرتر به دنیا آمده است، یا چند سال از او کوچکتر است، پذیرنده همه حرف‌هایش بداند. معلم باید هنگام تدریس به تمامی شاگردانش توجه کند. اغلب شاگردان مخصوصاً در دوره راهنمایی و سال‌های اول دبیرستان، با توجه به اقتضای سنی خود به توجه بیشتر معلم نیاز دارند و دوست دارند که به اظهار نظرهای آنان توجه شود و طرف مشورت قرار گیرند. اگر معلم به این مسأله اساسی توجه نکند و شاگردانش را در تصمیم‌گیری‌ها دخالت ندهد یا همیشه از تعداد خاصی نظرخواهی کند، شاگردانش برای جلب توجه او و اثبات وجود خود، دست به کارهایی خواهند زد که نظم کلاس در هم بریزد و تدریس دچار شکست شود. معلم نباید در برخورد با شاگردان عدالت را فراموش کند. او نباید میان شاگردان تفاوت و تمایز قائل شود. اگر شاگردان احساس کنند که معلم میان آنها تبعیض قائل شده است، به او توجه و اعتماد نخواهند کرد.
نگاه محبت آمیز معلم، همانند صدایش باید به طور یکسان شامل حال تمامی شاگردان شود؛ زیرا رفتارهای معلم برای شاگردان قابل تعبیر و تفسیر است. معلم ریاضی باید با لحن مهربان و صمیمی صحبت کند و از تکیه کلام‌های بی‌مورد اجتناب ورزند، آهسته صحبت نکند و به گونه‌ای صحبت کند که شاگردان به راحتی صدای او را بشنوند.
معلمان ریاضی بیشتر از نوع معلمان درس نگر علمی هستند. آنان معمولاً سخت‌گیر و بی‌مهر و محبت هستند. معلمان ریاضی فکر می‌کنند که اگر خشن نباشند، اگر خشک و جدی نباشند، دانش‌آموزان درس ریاضی را نخواهند خواند و چیزی از ریاضی یاد نخواهند گرفت! بسیاری از زمان‌هایی که دانش‌آموزان نسبت به تدریس یک معلم ریاضی اعتراض دارند، مسأله ربطی به تدریس معلم ندارند بلکه مشکل به نوع رفتار معلم برمی‌گردد که شاگردان دل خوشی از آن ندارند!